Nền kinh tế Mỹ tăng trưởng với tốc độ nhanh nhất trong hai năm ở quý III, nhờ chi tiêu tiêu dùng mạnh mẽ và xuất khẩu phục hồi rõ nét, dù các dấu hiệu gần đây cho thấy đà tăng đang chậm lại do chi phí sinh hoạt cao và tác động từ đợt chính phủ đóng cửa vừa qua.
Theo báo cáo của Bộ Thương mại công bố hôm thứ Ba (23/12), tăng trưởng GDP quý III vượt xa dự báo, phản ánh việc doanh nghiệp tiếp tục đẩy mạnh đầu tư vào thiết bị và trí tuệ nhân tạo, trong khi chi tiêu của chính phủ – chủ yếu cho quốc phòng – cũng đóng vai trò hỗ trợ đáng kể. Ngược lại, hàng tồn kho và chi tiêu nhà ở, bao gồm xây dựng và giao dịch bất động sản, là những yếu tố kìm hãm tăng trưởng.
Chi tiêu tiêu dùng tăng với tốc độ nhanh nhất trong gần một năm, khi các hộ gia đình chi mạnh cho hàng hóa giải trí, phương tiện đi lại và du lịch quốc tế. Tuy nhiên, các nhà kinh tế cho rằng bức tranh tăng trưởng mang đậm đặc điểm “hình chữ K”, trong đó các hộ thu nhập cao và doanh nghiệp lớn là động lực chính.
Theo họ, các chính sách của Tổng thống Donald Trump, đặc biệt là thuế nhập khẩu cao, đã đẩy giá cả tăng lên. Thị trường chứng khoán và giá nhà ở mức cao giúp các hộ giàu chống chịu tốt hơn với lạm phát, trong khi các hộ thu nhập thấp và trung bình gặp khó khăn khi chi phí sinh hoạt tăng.
Tương tự, các tập đoàn lớn có đủ nguồn lực để hấp thụ chi phí do thuế quan, trong khi doanh nghiệp nhỏ phải chật vật trước chi phí cao và tình trạng thiếu lao động giá rẻ trong bối cảnh chính sách nhập cư bị siết chặt.
“Nền kinh tế hình chữ K đang hiện diện rất rõ,” James Knightley, nhà kinh tế trưởng quốc tế của ING, nhận định. “Chi tiêu của nhóm thu nhập cao và đầu tư vốn vào công nghệ vẫn chưa có dấu hiệu suy yếu và nhiều khả năng sẽ tiếp tục hỗ trợ tăng trưởng trong năm 2026.”
Theo ước tính ban đầu của Cục Phân tích Kinh tế Mỹ, GDP tăng với tốc độ thường niên 4,3% trong quý III, mức cao nhất kể từ quý III/2023, so với dự báo 3,3% trong khảo sát của Reuters. Tăng trưởng quý II đạt 3,8%.
Tuy nhiên, nếu xét theo thu nhập, nền kinh tế chỉ tăng trưởng 2,4%, chậm hơn mức 2,6% của quý trước. Nhu cầu nội địa tăng 3,0%, gần như không đổi. Báo cáo, vốn bị trì hoãn hai tháng do lệnh phong tỏa, đã làm nổi bật khoảng cách ngày càng lớn giữa tăng trưởng GDP mạnh và thị trường lao động có dấu hiệu chững lại, cho thấy năng suất lao động cải thiện đáng kể.
Các nhà kinh tế cho rằng kết quả này, cùng với lạm phát còn cao, sẽ khiến Cục Dự trữ Liên bang khó có thể cắt giảm lãi suất trong thời gian tới.
“Với nền kinh tế vẫn tỏ ra bền bỉ, cần có sự suy yếu rõ ràng hơn về việc làm và lạm phát để mở đường cho các đợt cắt giảm lãi suất vào năm 2026,” Sal Guatieri, nhà kinh tế cấp cao tại BMO Capital Markets, nói.
Chi tiêu tiêu dùng tăng 3,5% trong quý III, mạnh nhất kể từ quý IV/2024, nhờ chi tiêu cho hàng hóa không bền như thực phẩm, thuốc theo toa, quần áo, cũng như dịch vụ chăm sóc sức khỏe.
Dù vậy, các chỉ báo gần đây cho thấy triển vọng có thể kém tích cực hơn, khi doanh số bán lẻ chững lại trong tháng 10, doanh số ô tô giảm hai tháng liên tiếp, niềm tin người tiêu dùng suy yếu và tỷ lệ tiết kiệm giảm xuống gần mức cuối năm 2022.
Văn phòng Ngân sách Quốc hội Mỹ ước tính đợt chính phủ đóng cửa gần đây có thể làm giảm GDP quý IV từ 1 đến 2 điểm phần trăm, trong đó khoảng 7-14 tỷ USD tổn thất được cho là không thể phục hồi.
