Chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump đang tìm cách nắm giữ tới 10% cổ phần trong Lithium Americas, trong bối cảnh các cuộc đàm phán lại điều khoản khoản vay 2,26 tỷ USD mà Bộ Năng lượng đã cấp cho dự án lithium Thacker Pass với General Motors (GM), theo hai nguồn tin am hiểu chia sẻ với Reuters.
Động thái này là ví dụ mới nhất cho thấy chính quyền Trump không ngần ngại can thiệp trực tiếp vào nền kinh tế, như từng thực hiện với Intel, MP Materials và nhiều công ty công nghệ, khoáng sản khác. Mục tiêu là thúc đẩy các ngành công nghiệp được coi là thiết yếu cho an ninh quốc gia, trong đó lithium, nguyên liệu then chốt cho pin xe điện và thiết bị điện tử, được xem là mấu chốt.
Thacker Pass, mỏ lithium được đánh giá lớn nhất Tây Bán cầu khi đi vào hoạt động năm 2028, đã được xây dựng gần một năm nay với hơn 600 nhà thầu tại địa điểm cách biên giới Nevada – Oregon khoảng 40km về phía nam. Khi hoàn tất giai đoạn đầu, mỏ này dự kiến sản xuất 40.000 tấn lithium carbonate cấp pin mỗi năm, đủ cho khoảng 800.000 xe điện.
“Tổng thống Trump ủng hộ dự án này. Ông ấy muốn nó thành công và công bằng với người nộp thuế. Nhưng không có thứ gì gọi là tiền miễn phí cả,” một quan chức Nhà Trắng nói với Reuters.
Ngay sau tin tức, cổ phiếu Lithium Americas đã tăng mạnh gần 80%, từ mức khoảng 3 USD lên 5,54 USD/cổ phiếu.
Dự án trị giá 2,93 tỷ USD đã được Trump phê duyệt vào cuối nhiệm kỳ đầu tiên, sau đó khoản vay dài hạn 24 năm của Văn phòng Chương trình Cho vay (LPO) thuộc Bộ Năng lượng được chính quyền Biden hoàn tất năm ngoái. Tuy nhiên, với việc giá lithium toàn cầu lao dốc do sản xuất dư thừa từ Trung Quốc, các quan chức Trump hiện muốn đàm phán lại, lo ngại về khả năng trả nợ của Lithium Americas.
Theo các nguồn tin, chính quyền Trump yêu cầu GM – đơn vị đầu tư 625 triệu USD vào Thacker Pass để nắm 38% cổ phần và quyền mua phần lớn sản lượng lithium trong 20 năm – phải đảm bảo cam kết tiêu thụ kim loại này. Ngoài ra, Washington còn thúc ép GM từ bỏ một số quyền kiểm soát dự án để chuyển giao cho chính phủ.
Để đảm bảo khoản vay, Lithium Americas tuần này đã đề nghị phát hành cho chính phủ chứng quyền không mất phí, tương đương 5–10% cổ phần phổ thông, cùng với các khoản tiền bù chi phí phát sinh do thay đổi lịch trả nợ gốc.
Trong khi GM khẳng định Thacker Pass là dự án trọng tâm cho chương trình điện khí hóa và gọi khoản vay là “một phần tài chính cần thiết để thương mại hóa nguồn tài nguyên quốc gia quan trọng”, Lithium Americas từ chối bình luận chi tiết, chỉ cho biết vẫn đang tích cực trao đổi với LPO và GM.
Hiện tại, Mỹ mới sản xuất chưa đến 5.000 tấn lithium/năm, toàn bộ từ cơ sở của Albemarle tại Nevada. Trong khi đó, Trung Quốc chế biến hơn 75% nguồn lithium toàn cầu, củng cố vị thế thống trị trong chuỗi cung ứng pin. Washington coi Thacker Pass là bước đột phá nhằm giảm phụ thuộc vào Bắc Kinh và tăng cường an ninh năng lượng.
