Trung Quốc bùng nổ sản xuất, vượt mặt mục tiêu của ông Trump

Topforexvn.com – Gần một năm sau khi Tổng thống Donald Trump tái nhậm chức với cam kết khôi phục sức mạnh sản xuất của Mỹ, nhưng sự bùng nổ mà ông kỳ vọng lại xuất hiện ở Trung Quốc.

Năm 2025, sản lượng công nghiệp Trung Quốc lập hàng loạt kỷ lục mới, khi các nhà máy tăng mạnh sản xuất ô tô, máy móc và hóa chất. Bất chấp tác động từ các mức thuế quan mới của Mỹ, thặng dư thương mại hàng hóa của Trung Quốc vẫn đạt kỷ lục, do xuất khẩu sang châu Á, châu Âu, Mỹ Latinh và châu Phi tăng mạnh, bù đắp hoàn toàn lượng hàng hóa giảm xuất sang thị trường Mỹ.

Trong 11 tháng đầu năm, Trung Quốc ghi nhận thặng dư thương mại hàng hóa hơn 1.000 tỷ USD, còn sản lượng sản xuất 10 tháng tăng 7% so với cùng kỳ năm trước. Nếu loại trừ nhập khẩu năng lượng, thực phẩm và nguyên liệu thô, thặng dư hàng sản xuất của nước này có thể lên tới 2.000 tỷ USD trong năm 2025, tương đương quy mô thu nhập quốc gia của Nga hoặc Italy, và gấp đôi mức cuối nhiệm kỳ đầu của ông Trump năm 2020.

Sự thích ứng mạnh mẽ của doanh nghiệp Trung Quốc

Các doanh nghiệp Trung Quốc vốn từng dựa vào môi trường thương mại tự do để thâm nhập thị trường Mỹ nay đã chứng minh khả năng thích ứng đáng kinh ngạc. Temu, nền tảng thương mại điện tử nổi tiếng, là ví dụ tiêu biểu. Hồi tháng 5, công ty tưởng chừng mất đà do thuế quan và quy định mới làm gián đoạn mô hình bán hàng giá rẻ vào Mỹ. Tuy nhiên, chỉ ít tháng sau, Temu đã trở lại mạnh mẽ, nằm trong nhóm ứng dụng được tải về nhiều nhất tại Mỹ.

Theo hải quan Trung Quốc, xuất khẩu tính đến tháng 11 tăng 5,4% so với cùng kỳ, bất chấp dự đoán suy giảm khi ông Trump trở lại Nhà Trắng. Xuất khẩu sang Mỹ giảm khoảng 19% do thuế, nhưng được bù đắp bằng mức tăng mạnh sang Đông Nam Á (+14%), EU (+8%), Mỹ Latinh (+7%) và châu Phi (+25%). Các chuyên gia cho rằng nhiều hàng hóa có thể vẫn “lọt” vào thị trường Mỹ thông qua nước thứ ba hoặc bằng cách thay đổi nhãn mác.

Dù vậy, đằng sau thành tựu xuất khẩu ấn tượng là áp lực cạnh tranh gay gắt, khi các doanh nghiệp liên tục giảm giá để giành khách hàng, khiến biên lợi nhuận bị thu hẹp. Tuy nhiên, kết quả này cho thấy chiến lược của Mỹ nhằm hạn chế sự trỗi dậy kinh tế của Trung Quốc chưa đạt hiệu quả, thậm chí có thể phản tác dụng. Giới hoạch định chính sách Trung Quốc tin rằng họ cần mở rộng sự thống trị trong nhiều ngành sản xuất để bảo vệ nền kinh tế trước sức ép từ Mỹ.

Thuế quan của Mỹ vô tình tạo lợi thế cho Trung Quốc

Các quyết định thuế quan thay đổi liên tục từ phía Mỹ cũng làm nhiều nhà sản xuất do dự trong việc rời Trung Quốc. Thuế áp lên hàng Trung Quốc từng tăng vọt lên 145% vào tháng 5 nhưng sau đó giảm còn 37%, khiến nhiều doanh nghiệp thay đổi kế hoạch. William Su, CEO Teamson, ban đầu chuyển dây chuyền sản xuất búp bê sang Việt Nam, nhưng sau khi thuế giảm, ông đã dừng kế hoạch và giữ Trung Quốc làm căn cứ sản xuất chính. Nhiều nhà bán lẻ lớn của Mỹ cũng ngừng thúc giục đối tác rời Trung Quốc vì hiệu quả sản xuất tại đây vượt trội.

Trung Quốc đẩy mạnh chiến lược “sản xuất làm trung tâm”

Trái với kỳ vọng của Mỹ rằng việc siết xuất khẩu sẽ buộc Bắc Kinh chuyển hướng sang thúc đẩy tiêu dùng nội địa, Chủ tịch Tập Cận Bình lại đẩy nhanh chiến lược tập trung vào sản xuất. Kế hoạch 5 năm mới ưu tiên phát triển công nghệ cao và xây dựng sự tự chủ trong các lĩnh vực trọng yếu như chip bán dẫn và trí tuệ nhân tạo, đồng thời duy trì vị thế dẫn đầu trong các ngành hàng giá rẻ.

Chiến lược này làm gia tăng căng thẳng thương mại không chỉ với phương Tây mà cả các nền kinh tế đang phát triển.

Thỏa thuận đình chiến thương mại

Mùa thu năm nay, ông Trump và ông Tập đạt thỏa thuận đình chiến tại Hàn Quốc: Mỹ giảm thuế quan, còn Trung Quốc cam kết tăng mua đậu nành của Mỹ và tạm ngừng hạn chế xuất khẩu đất hiếm, vật liệu quan trọng trong sản xuất công nghiệp phương Tây. Temu là một trong những doanh nghiệp hưởng lợi lớn nhất, tiếp tục bán được hàng giá rẻ nhờ mạng lưới sản xuất dày đặc tại Trung Quốc. Đến tháng 11, nhờ quảng cáo rầm rộ, Temu lọt top 10 ứng dụng phổ biến nhất trên App Store tại Mỹ.

Câu chuyện cho thấy bất chấp thuế quan hay sức ép từ Washington, “cỗ máy sản xuất” Trung Quốc vẫn tìm được cách thích nghi và tiếp tục phát triển mạnh mẽ.