Trung Quốc phát triển tiền kỹ thuật số nhằm muốn vũ khí hóa tiền tệ của mình
Trung Quốc muốn phá vỡ sự kìm hãm của đô la Mỹ đối với hệ thống tài chính toàn cầu và giành quyền kiểm soát nhiều hơn bằng việc nhiều người sử dụng tiền tệ của mình. Trung Quốc hy vọng một loại tiền kỹ thuật số có thể giúp đạt được cả hai mục tiêu này.
Sau nhiều năm chuẩn bị, nước này đã bắt đầu triển khai thử nghiệm đầy tham vọng đối với phiên bản kỹ thuật số của đồng nhân dân tệ vào đầu năm nay.
Bắc Kinh đã chào hàng đồng nhân dân tệ kỹ thuật số như một loại tiền tệ tương lai sẽ giúp việc mua sắm mọi thứ trở nên thuận tiện và an toàn hơn. Các quan chức cũng nói rằng nó có thể giúp những người không có quyền truy cập vào tài khoản ngân hàng và các dịch vụ tài chính truyền thống khác.
Mặc dù Trung Quốc đã gần như không dùng tiền mặt và rất nhiều giao dịch diễn ra bằng kỹ thuật số, nhưng những điều này đều nằm ngoài tầm quan sát của nhà nước vì được thực hiện trên các ứng dụng và nền tảng thuộc sở hữu tư nhân.
“Về bản chất, đồng nhân dân tệ kỹ thuật số có thể giúp tăng cường sự giám sát và kiểm soát của nhà nước đối với nền kinh tế và xã hội”, Frank Xie, giáo sư kinh doanh tại Đại học Nam Carolina Aiken, cho biết.
Các nhà quản lý Trung Quốc cũng gợi ý rằng việc áp dụng rộng rãi đồng nhân dân tệ kỹ thuật số có thể giúp họ thực hiện một kế hoạch lớn hơn nhiều: phá vỡ thế độc quyền của đô la Mỹ và gia tăng ảnh hưởng của đồng nhân dân tệ trên trường quốc tế.
Chẳng hạn, mới tháng trước, nhà lãnh đạo Hồng Kông Carrie Lam tiết lộ rằng các lệnh trừng phạt của Mỹ đã khiến bà không được có tài khoản ngân hàng.
Tuy nhiên, vẫn còn rất nhiều rào cản để chương trình của Trung Quốc phải vượt qua trước khi hình thức tiền tệ mới được đưa vào cuộc sống hàng ngày.
Và các nhà phân tích đang hoài nghi về việc liệu đồng nhân dân tệ kỹ thuật số có thể nhận được lực kéo mà Bắc Kinh hy vọng hay không. Mong muốn kiểm soát hệ thống tài chính của Đảng Cộng sản Trung Quốc vẫn là trở ngại cuối cùng để tạo ra bất kỳ loại tiền tệ nào thực sự có thể trở thành toàn cầu.
Tạo ra nền kinh tế kỹ thuật số phù hợp
Theo Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc, việc thúc đẩy phát triển một loại tiền kỹ thuật số bắt đầu vào năm 2014. Các nhà chức trách đã dành sáu năm để nghiên cứu dự án trước khi đưa ra các chương trình thử nghiệm trong năm nay ở Thâm Quyến, Tô Châu, Thành Đô và Tây An.
Giống như tiền điện tử, đồng nhân dân tệ kỹ thuật số kết hợp một số yếu tố của công nghệ blockchain: Mọi giao dịch đều được ghi lại và có thể theo dõi trong một sổ kỹ thuật số. Theo Fan Yifei, Phó thống đốc ngân hàng trung ương, nó sẽ thay thế một số tiền mặt đang lưu hành.
Sự phát triển của tiền tệ kỹ thuật số cũng phục vụ các mục đích khác. Đồng nhân dân tệ dễ truy xuất hơn sẽ cho phép chính phủ quản lý tốt hơn nguồn cung tiền tệ của đất nước. Nó cũng đáp ứng mong muốn của Bắc Kinh trong việc giảm bớt ảnh hưởng ngày càng tăng của các công ty công nghệ tư nhân và các dịch vụ thanh toán kỹ thuật số của họ đối với hệ thống tài chính của đất nước.
Ngân hàng trung ương Trung Quốc không nói rõ lý do phát triển tiền kỹ thuật số vào thời điểm đó. Sự tồn tại của chương trình này chỉ được đưa ra ánh sáng trong những năm gần đây khi ngân hàng trung ương thừa nhận rằng họ cảm thấy bị đe dọa bởi công nghệ kỹ thuật số đang phát triển nhanh chóng như thế nào.
Các dịch vụ thanh toán trực tuyến do Alipay của Ant Group và WeChat Pay của Tencent điều hành đã phát triển nhanh chóng trong thập kỷ qua, làm dấy lên lo ngại về việc liệu các công ty tư nhân có ảnh hưởng quá nhiều đến các giao dịch kỹ thuật số ở Trung Quốc hay không.
Ví dụ, vào năm 2013, Alipay đã tung ra một quỹ thị trường tiền tệ có tên là Yu’e Bao, hay còn gọi là “Leftover Treasure”, quỹ này trở nên phổ biến đến mức các nhà quản lý Trung Quốc phải vào cuộc và buộc chương trình này phải giảm quy mô. Họ lo ngại về rủi ro hệ thống: Nếu quỹ khổng lồ thất bại vì một lý do nào đó, nó có thể tàn phá nền kinh tế Trung Quốc.
Anthony Chan, giám đốc chiến lược đầu tư châu Á của ngân hàng Thụy Sĩ UBP, viết trong một báo cáo nghiên cứu đầu năm nay: “Bắc Kinh từ lâu đã lo ngại về sự độc quyền tiền kỹ thuật số của các gã khổng lồ công nghệ và tác động của họ đối với hệ thống tài chính ngoài sự giám sát của ngân hàng trung ương.”
Nhiều kế hoạch tham vọng hơn, nhưng cũng nhiều thách thức phía trước
Việc tạo ra một loại tiền kỹ thuật số cũng có thể giúp Trung Quốc giảm thiểu các rủi ro kinh tế khác, đặc biệt là khi căng thẳng với Hoa Kỳ vẫn không ngừng.
Nếu chính phủ Mỹ cấm các ngân hàng Trung Quốc sử dụng SWIFT – dịch vụ nhắn tin chuyển tiền khắp hệ thống ngân hàng toàn cầu – thì các cá nhân và công ty có thể sử dụng đồng nhân dân tệ kỹ thuật số trong các giao dịch xuyên biên giới, theo Chan từ UBP.
Tuy nhiên, các nhà phân tích cảnh báo rằng sẽ phải mất rất nhiều thời gian để tham vọng lớn nhất của Bắc Kinh được thực hiện.
Theo Ngân hàng Thanh toán Quốc tế – một tổ chức tài chính quốc tế, đồng nhân dân tệ chiếm hơn 4% trong các giao dịch quốc tế trong khi đó, Đô la Mỹ chiếm 88%.
Cũng không biết rằng người tiêu dùng Trung Quốc có thực sự chuyển sang sử dụng đồng nhân dân tệ kỹ thuật số ngay từ đầu hay không. Khi hơn 800 triệu người ở Trung Quốc, tương đương 86% người dùng internet di động, đã sử dụng các dịch vụ thanh toán di động như Alipay và WeChat Pay.
Mặc dù tiền kỹ thuật số sẽ được ngân hàng trung ương đảm bảo hoàn toàn, nhưng việc mất quyền riêng tư xung quanh các giao dịch sẽ cản trở sự phát triển của đồng nhân dân tệ kỹ thuật số. Xie nói rằng mọi người có thể do dự khi sử dụng tiền tệ, đặc biệt là cho các giao dịch lớn hoặc các tài sản mà họ muốn chuyển ra nước ngoài.
“Những người bình thường có thể thận trọng,” ông nói thêm. “Họ có nguy cơ mất nhiều quyền riêng tư hơn trong khi không có thêm sự tiện lợi.”
